Xây dựng qui trình sinh thiết lỏng SPOT-MAS phát hiện nhiều loại ung thư từ giai đoạn sớm

Trọng Hiếu Nguyễn¹, Thanh Hải Phan ², Thị Thu Thủy Phạm ², Thanh Xuân Jasmine ², Văn Chủ Nguyễn³, Thị Thanh Hương Trần ³, Hữu Thịnh Nguyễn ⁴, Đức Huy Trần ⁴, Duy Sinh Nguyễn ⁵, Văn Thiện Chí Nguyễn ¹, Bắc An Lương ⁶, Văn Thịnh Cao⁷, Quang Huy Huỳnh ⁸, Thị Thanh Thủy Đỗ ¹, Đình Kiệt Trương ¹, Hoài Nghĩa Nguyễn ⁶, Minh Duy Phan ¹, Hoa Giang ¹, Lê Sơn Trần ^1,

¹ Viện Di truyền Y học
² Trung tâm Y khoa Medic, TP.HCM
³ Bệnh viện K
⁴ Bệnh viện Đại học Y Dược, TP.HCM
⁵ Đại học Nguyễn Tất Thành
⁶ Trung tâm Y Sinh học Phân tử, Đại học Y Dược TP.HCM
⁷ Đại học Tân Tạo
⁸ Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch

1. Nội dung chính của bài viết

Đặt vấn đề: Ở Việt Nam, năm 2020 đã ghi nhận 182.563 ca ung thư mới và 122.690 ca tử vong vì ung thư. Bốn loại ung thư hàng đầu ở Việt Nam là ung thư gan (14,5%), ung thư phổi (14,4%), ung thư vú (11,8%) và ung thư đại trực tràng (9,0%). Phát hiện sớm đồng thời nhiều loại ung thư giúp giảm 78% tỉ lệ bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn muộn và giảm 26% bệnh nhân tử vong vì ung thư. Ngoài ra, phát hiện sớm ung thư giúp tăng hiệu quả điều trị và giảm chi phí y tế.

Mục tiêu: Trong nghiên cứu này chúng tôi phát triển một qui trình sinh thiết lỏng phát hiện ung thư giai đoạn sớm gọi là SPOT-MAS.

Phương pháp: Qui trình SPOT-MAS được xây dựng dựa trên công nghệ giải trình tự thế hệ mới để phát hiện đồng thời 4 biến đổi đặc trưng của ADN khối u được phóng thích vào máu ngoại vi (gọi là circulation tumor DNA, ctDNA) bao gồm i) sự biến đổi hyper-methylation trên 450 vùng, ii) biến đổi hypo-methylation trên toàn bộ gen, iii) kích thước đặc trưng của ctDNA và iv) biến đổi số lượng bản sao và cấu trúc NST. Sự kết hợp 4 đặc tính này và mô hình máy học đã giúp gia tăng khả năng phát hiện ung thư từ giai đoạn sớm và cho phép phát hiện đồng thời 4 loại ung thư gan, phổi, vú và đại-trực tràng. Qui trình SPOT-MAS được phát triển với mẫu máu được thu nhận từ 285 bệnh nhân mắc ung thư giai đoạn I-IIIa và 222 người khoẻ mạnh.

Kết quả: Độ nhạy của qui trình SPOT-MAS đạt 73,9% (95%CI: 73,2-74,6), độ đặc hiệu đạt 95,9% (95%CI: 95,8-96), giá trị tiên đoán dương là 95,4% (95%CI: 95,2-95,3) và giá trị tiên đoán âm là 75,7% (95%CI: 74,7-76).

Kết luận: Phương pháp SPOT-MAS phân tích đồng thời 4 biến đổi đặc trưng của ctDNA, vì vậy giúp tăng độ chính xác trong phát hiện sớm ung thư và cho phép phát hiện đồng thời 4 loại ung thư phổ biến nhất chỉ trong một lần phân tích.

2. Tài liệu tham khảo

1. Chen X, Gole J, Gore A, He Q, Lu M, Min J, Yuan Z, Yang X, Jiang Y, Zhang T, Suo C, Li X, Cheng L, Zhang Z, Niu H, Li Z, Xie Z, Shi H, Zhang X, Fan M, Wang X, Yang Y, Dang J, McConnell C, Zhang J, Wang J, Yu S, Ye W, Gao Y, Zhang K, Liu R, Jin L (2020) Non-invasive early detection of cancer four years before conventional diagnosis using a blood test. Nat Commun 11:3475
2. Cohen JD, Li L, Wang Y, Thoburn C, Afsari B, Danilova L, Douville C, Javed AA, Wong F, Mattox A (2018) Detection and localization of surgically resectable cancers with a multi-analyte blood test. Science 359:926–930
3. Cristiano S, Leal A, Phallen J, Fiksel J, Adleff V, Bruhm DC, Jensen SØ, Medina JE, Hruban C, White JR, Palsgrove DN, Niknafs N, Anagnostou V, Forde P, Naidoo J, Marrone K, Brahmer J, Woodward BD, Husain H, van Rooijen KL, Ørntoft M-BW, Madsen AH, van de Velde CJH, Verheij M, Cats A, Punt CJA, Vink GR, van Grieken NCT, Koopman M, Fijneman RJA, Johansen JS, Nielsen HJ, Meijer GA, Andersen CL, Scharpf RB, Velculescu VE (2019) Genome-wide cell-free DNA fragmentation in patients with cancer. Nature 570:385–389
4. Đỗ Đình Công (2009) Các yếu tố ảnh hưởng đến chẩn đoán ung thư đại trực tràng. Học TPHCM 13:22–25
5. Hubbell E, Clarke CA, Aravanis AM, Berg CD (2021) Modeled Reductions in Late-stage Cancer with a Multi-Cancer Early Detection Test. Cancer Epidemiol Prev Biomark 30:460–468
6. Liu MC (2021) Transforming the landscape of early cancer detection using blood tests—Commentary on current methodologies and future prospects. Br J Cancer 124:1475–1477
7. Siegel RL, Miller KD, Fuchs HE, Jemal A (2021) Cancer statistics, 2021. CA Cancer J Clin 71:7–33
8. Torre LA, Siegel RL, Jemal A (2016) Lung cancer statistics. Lung Cancer Pers Med 1–19
9. Van Thuan T, Anh PT, Van Tu D (2016) Cancer control in Vietnam: where are we now. Cancer Control 99:

Nguồn: https://tapchiyhocvietnam.vn/index.php/vmj/article/view/2360